بررسی انواع سردخانه و کاربرد آن

سردخانه‌های صنعتی نقش مهمی در نگهداری و حفظ کیفیت مواد غذایی، محصولات کشاورزی و سایر کالاهای فاسد شدنی دارند. این مقاله به بررسی انواع سردخانه‌ها، کاربردهای آنها و تفاوت‌های بین آنها می‌پردازد.

معرفی سردخانه صنعتی بر اساس میزان دما

سردخانه‌های صنعتی مجموعه‌ای از تأسیسات و ساختمان‌ها هستند که برای نگهداری مواد غذایی فاسد شدنی، محصولات کشاورزی و سایر محصولاتی که قابلیت فاسد شدن دارند، در دما و رطوبت مناسب طراحی شده‌اند. این سردخانه‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. سردخانه بالای صفر

2.سردخانه زیر صفر

سردخانه بالای صفر:

سردخانه‌های بالای صفر به دو نوع کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند:

1.سردخانه‌های کوتاه‌مدت:

· دمای نگهداری: 1+ تا 4+ درجه سانتی‌گراد

· مدت نگهداری: حداکثر تا 15 روز

·کاربرد: نگهداری موقت محصولاتی که به سرعت وارد و خارج می‌شوند.

2.سردخانه‌های بلندمدت:

 - دمای نگهداری: 1+ تا 4+ درجه سانتی‌گراد

- کاربرد: نگهداری طولانی مدت محصولات با قوانین خاص.

 - محصولات قابل نگهداری: سبزیجات، میوه‌ها، صیفی‌جات، مواد لبنی، گل و گیاه و دارو.

سردخانه زیر صفر

سردخانه‌های زیر صفر، به عنوان سردخانه‌های انجماد نیز شناخته می‌شوند، دمایی بین 12- تا 23- درجه سانتی‌گراد دارند. این سردخانه‌ها بیشتر برای نگهداری محصولاتی مانند گوشت منجمد، مرغ منجمد، ماهی منجمد، سبزیجات منجمد و صیفی‌جات منجمد استفاده می‌شوند. دمای 18- درجه سانتی‌گراد در این سردخانه‌ها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تفاوت سردخانه زیر صفر و بالای صفر:

تفاوت‌های اصلی این دو نوع سردخانه به کمپرسورها و اپراتورها مربوط می‌شود:

1. کمپرسورها:

· کمپرسورهای سردخانه‌های زیر صفر فشار دیسچارج پایین‌تری دارند و در نتیجه دارای قطر سیلندر بزرگتر و جابجایی گاز بیشتری هستند.

· کمپرسورهای سردخانه‌های بالای صفر دارای سیم پیچ قوی‌تر هستند که اگر در شرایط زیر صفر استفاده  شوند، به دلیل گرمای بیش از حد، کمپرسور می‌سوزد.

2. اپراتورها:

· تفاوت در فاصله بین فین‌های کویل اپراتور است که در سردخانه‌های زیر صفر بیشتر از بالای صفر است تا از تشکیل سریع برفک جلوگیری شود.

· سایز سوزن اکسپنشن ولو در سردخانه‌های زیر صفر کوچک‌تر است.

دسته بندی سردخانه‌ها بر اساس گاز مصرفی

2. سردخانه فریونی:

 - مزایا: غیر سمی، غیر قابل اشتعال، مناسب برای سردخانه‌های کوچک و متوسط، هزینه نگهداری و تعمیرات کمتر.

 - معایب: ناسازگاری با محیط زیست، گران بودن، بدون بو بودن.

2. سردخانه آمونیاکی:

· مزایا: بالاترین اثر تبرید، دوست‌دار محیط زیست، ارزان بودن، بوی شدید برای تشخیص نشتی، هزینه عملیاتی پایین.

· معایب: سمی بودن، قابل اشتعال بودن، نیاز به بازرسی مداوم، قوانین ایمنی سخت گیرانه.

 

 

دسته‌بندی	نوع	دما/ویژگی‌ها	مزایا	معایب	کاربرد
بر اساس دما	سردخانه بالای صفر	1+ تا4+ درجه سانتی‌گراد	نگهداری کوتاه‌مدت و بلندمدت حفظ کیفیت محصول	مناسب برای مدت کوتاه‌تر	سبزیجات، میوه‌ها، صیفی‌جات، مواد لبنی، گل و گیاه و دارو
بر اساس دما	سردخانه زیر صفر	12- تا 23- درجه سانتی‌گراد (بیشتر 18-درجه  سانتی­گراد)	نگهداری طولانی‌مدت انجماد کامل محصول	هزینه انرژی بیشتر	گوشت منجمد، مرغ منجمد، ماهی منجمد، سبزیجات منجمد، صیفی‌جات منجمد
بر اساس گاز مصرفی	سردخانه فریونی	-	غیر سمی غیر قابل اشتعال هزینه نگهداری و تعمیر کمتر	ناسازگاری با محیط زیست گران بودن گاز فریونی بدون بو بودن	سردخانه‌های کوچک و متوسط
بر اساس گاز مصرفی	سردخانه آمونیاکی	-	بالاترین اثر تبرید دوست‌دار محیط زیست ارزان بودن بوی شدید برای تشخیص نشتی	سمی بودن قابل اشتعال بودن نیاز به بازرسی مداوم قوانین ایمنی سخت گیرانه	سردخانه‌های بزرگ
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه گمرکی	-	نگهداری موقت	نیاز به جابجایی سریع	مواد غذایی و محصولات
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه ذخیره‌ای	-	کنترل قیمت بازار	نیاز به مدیریت دولتی	مواد غذایی
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه کوچک	-	تولید قطعات یخ	ظرفیت محدود	کارخانه‌های یخ ساز
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه‌های عمومی	-	نگهداری طولانی مدت سودآوری بالا	هزینه نگهداری	مواد غذایی و میوه‌ها
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه‌های تجاری و خانگی	-	نگهداری طولانی مدت حفظ کیفیت	هزینه خرید و نگهداری	محصولات غذایی
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه تولیدی	-	نگهداری محصولات خاص	نیاز به تخصص	سیب، گوشت، محصولات کشاورزی
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه توزیعی	-	توزیع کالاهای نگهداری شده	نیاز به مدیریت توزیع	مراکز مصرف
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه ترانزیتی	-	جلوگیری از فاسد شدن در حمل و نقل	نیاز به مدیریت جابجایی	نقاط گمرکی
بر اساس وضعیت اجتماعی	سردخانه اختصاصی	-	ظرفیت مناسب برای هتل‌ها و رستوران‌ها	نیاز به رعایت بهداشت و استانداردها	هتل‌ها، رستوران‌ها، سوپرمارکت‌ها، بیمارستان‌ها

 

نتیجه‌گیری

سردخانه‌های صنعتی با توجه به نوع محصولات و نیازهای مختلف به دو دسته بالای صفر و زیر صفر تقسیم می‌شوند. هر یک از این سردخانه‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و بسته به نوع محصول و مدت زمان نگهداری، انتخاب می‌شوند. همچنین دسته‌بندی‌های متنوع سردخانه‌ها بر اساس گاز مصرفی و وضعیت اجتماعی نیز وجود دارد که هر کدام کاربردهای خاصی دارند. انتخاب صحیح نوع سردخانه می‌تواند به حفظ کیفیت محصولات و کاهش هزینه‌های نگهداری کمک شایانی کند.